Sattarxan Sardarimilli

دوغوم

۱۸۶۸ قاراداغ سرداركندي

وفات

۱۹۱٤ شاه عبدالعظیم

ستارخان، (قره‌داغلی ستارخان، ملی سردار) (۱۸۶۸ – ۱۹۱۴) ایران مشروطه انقلابین باشچیسی. ستارخان، حاج حسن قره داغی نین اوچونجو اوغلو 1868-جی ایلده (۱۲۸۵ق) قاراداغ ویلایتینین سرداركندي کندینده بیر آلوئرچی عاییلهسینده آنادان اولموشدور.

مشروطه حرکتلرینده باقرخان ایله بیرلیکده آذربایجان، قافقاز و خصوصا تبریز انقلابچیلارین نظم انتظام ایله قاجار شاهین قوشونونا قارشی قوردولار.

1905-11-جی ایللرده باش وئرمیش مشروطه حرکاتی ستارخانی بؤیوک سرکرده سویییه سینه قالدیردی. 1907-جی ایلده تبریز شهرینین امیرخیز محلله سینین فدایلرینه رهبرلیک ائدن ستار خان اؤزونون قهرمانلیغی و شوجاتی ایله بوتون فدایلرین سئویملی سرکرده سینه چئوریلدی.

شورا مجلیسی توپا توتولدوقدان سونرا شاهین 40 مین نفرلیک سیلاحلی قوووه سی اینقیلابین بئشیگی تبریز شهرینه هوجوم ائتدی. 1908-جی ایلین اییون آییندا ستار خانین رهبرلیگی آلتیندا عالی حربی شورا یاراندی. عالی شورانین باش کوماندانی ستار خان و اونون موعاوینی باقیرخان، عوضولری علی موسیو، حاجی علی ، سئیید هاشیم خان تعیین ائدیلدیلر. 1909-جو ایلین آپرئل آیینا قدر تبریز عوصیانی دوشمنه بؤیوک تلفات وئرمکله اونون سیلاحلی قوووه لرینی تبریزدن چیخارماغا نایل اولدو. بو ووروشدا ستار خان و باقیر خانین قهرمانلیغی نظره آلیناراق آذربایجانین عیالت انجومه نی اؤز ایجلاسی نین قراری ایله ستار خانا ” سرداری-میللی ” (خالق سرکرده سی) و باقیر خانا ” سالاری-میللی ” (خالق رهبری) فخری آدلاری وئردی.

تبریزین مودافیعه سی حربی شورایا تاپشیریلدی. عوصیانچیلارین بو قلبه سی آذربایجانین باشقا ویلایتلرینه و بوتون ایرانا موهوم تاثیر ائتدی. تئهران، قزوین، رشت، یسفاهان و باشقا شهرلرده ” ستار خان ” آدلی کومیته لر یاراندی. تبریز عیالت انجومه نی اؤزونو شورا مجلیسی نین عوضئدیجیسی آدلاندیردی. 1908-جی ایلین اوکتیابر آیینا قدر آذربایجانین بیر چوخ ویلایتلری دوشمنلردن تمیزلندی. اؤلکهده اینقیلابی حرکاتین گوجلنمه سیندن قورخویا دوشن شاه و ایرتیجا قوووه لری تئهراندا شورا مجلیسی نین یئنیدن آچیلماسینا ایجازه وئرمه یه مجبور اولدولار. 1908-جی ایلین دئکابر آییندا آچیلان ایکینجی شورا مجلیسی ستار خان ایله باقیر خانین خیدمتلرینی قییمتلندیرمک مقصدیله اونلارین شکیللری اوزرینه قیزیل سویو ایله باسیلمیش فخری لؤوحه یارانماسینی تصدیق ائدیب، مجلیسین یئنیدن آچیلماسی زامانی اونو تریبونادان آشماغا فرمان وئردی.

تبریز شهری نین غلبه سیندن سونرا اینقیلابچیلارین نوفوضلاری نین آرتماسی ایرانین ایرتیجا قوووه لرینی، خوصوصیله چار روسییاسی و اینگیلتر ایمپئریالیزمینی قورخویا سالدی. اونلار ستار خانی و اونون فدایلرینی نوفوضدان سالماق اوچون ستار خان و باقیر خانی فدایلردن، تبریزدن آییرماغا چالیشدیلار. اینگیلتره نین خاریجی ایشلر نازیری ئدوارد کارینین بو اؤلکه نین ایرانداکی سفیری ]]جورج بیرلی[[یه گؤندردیگی تئلئقرامدا (16.3.1910) دئییلیردی کی، ستار خان و باقیر خان تئزلیکله تبریزدن چیخاریلمالیدیر. بوندان سونرا ایرانین باش نازیری، میللی شورا مجلیسی ایشه قاریشیب ستار خان و باقیر خانی تئهرانا گئتمه یه مجبور ائتدیلر. 1910-جو ایل مارت آیی نین 6-دا ستار خان و باقیر خان 300 نفر فدای ایله تئهرانا یولا دوشدو. 1910-جو ایلین اپرئل آیی نین 3-د ستار خان تئهرانا چاتدی. قوربانلار کسیلدی، تئهران اهالیسی اونو نیجاتوئریجی رهبر کیمی قارشیلادی.

ستار خانا فدایلری ایله آتابی (اتابک) پارکیندا یئر وئریلدی. 1910-جو ایلین 7 آوقوستوندا شاه قوشونلاری و تئهرانین پولیس ریسی داشناک یئفرئم داویدیانسین باشچیلیق ائتدیگی پولیس قوووه لری گئجه خاینجه سینه قفلتن هوجوم ائدیب آتابی پارکینی موحاسیره یه آلاراق ستار خانین سیلاحلی دسته لرینی ترکی سیلاح ائتمه یه باشلادیلار. همین گئجه ستار خان آیاغیندان یارالاندی. اونلارین تئهراندان چیخماسینا ایجازه وئریلمه دی. نهایت، همین گولله یاراسیندان 1914-جو ایلین نویابر آیی نین 9-دا ستار خان 48 یاشیندا وفات ائتدی و تئهراندا شاه عبدولاعظیم قبیریستانلیغیندا دفن اولوندو. قبری 1924-جو ایلده اینقیلابچیلار طرفیندن تمیر ائدیلدی.

1944-جو ایلده 44 موترققی قزئتی اؤز اطرافیندا بیرلشدیرن ” آزادلیق جبهه سی ” قزئتی طرفیندن تشکیل ائدیلمیش میتینقده سئیید جعفر پیشه‌وری ستار خانین قبری اوستونده نیطق سؤیله دی. 1945-جی ایلده یارانمیش آذربایجان میللی حؤکومتی اونون و باقیر خانین هئیکللرینی تبریز شهرینده اوجالتمیش، آدلاری کوچه لره قویولموشدور.

ستار خان ین قهرمانلیغینا، اونون خالقا و اینقیلابا اولان صداقتینه چوخلو شعر و پوئمالار حسر ائدیلمیشدیر او جمله‌ده‌ن صابرین معروف شعری دیر:

حال-ي مجذوبيم گؤروب قارئ؛ دئمه ديوانه دير
نعره- يي شوريده مي ظنن ائتمه بير افسانه دير
شاعيره‌م طبعیم دنیز، شئعرِ‌ي تریم دوردانه دیر
بئهجتیم، عئشقیم، سوروروم، وجدیم احرارانه دير
اينجيذابیم جرأت‌ي مردانه يی مردانه دیر
آفرینیم هیممت‌ي والایِ ستتارخانه دیر

• * *

تا کي ميللت مجمعین طئهرانده ویران ائتدیلر
تورکلر ستتارخانیله عهد-و پئیمان ائتدیلر
ظولم-و ايستيبداده قارشی نیفرت ائعلان ائتدیلر
ميللته ميللیيته جان نقدی قوربان ائتدیلر
آیه- يی «ذبح عظیم» ايطلاقی اول قوربانه دیر
آفرینیم هیممتِ-ي والایِ ستتارخانه دیر

• * *

حق مددکار اولدو آذربایجان اتراکینه
آل‌ي قاجارین «پروتئست» ائتدیلر ضححاکینه
اول شهیدانین سلام اولسون روانِ-ي پاکینه
کیم تؤکولموش قانلاری تبریز-و طئهران خاکینه
اونلارین جننت ديیلدیر منزیلی آیا نه دیر
آفرینیم هیممتِ-ي والا-يیِ ستتارخانه دیر

• * *

ایشته ستتارخان باخیز بیر نوعی ايقدامات ائدیب
بیر وزیر و شاهی یوخ! دونیانی یئکسر مات ائدیب
عيرض-ي ایسلامی، وطن ناموسینی یوز قات ائدیب
حورمت-ی حیثیّتی ميلّتین ايثبات ائدیب
ایمدی دونیانین توججوه نوقطه سی ایرانه دیر
آفرینیم هیممتِ-ي والا-يیِ ستتارخانه دیر

• * *

ایشته آذربایجان ایرانی ائحیا ائیله دی
تورکلوک؟ ایرانلیلیق تکلیفین ایفا ائیله دی
بیر رشادت، بیر هونر گؤسته ردی دعوا ائیله دی
دؤولتین بیر عئینینی دونیاده روسوا ائیله دی
قاچماییب پروانه تک اوددان دئمه پروانه دیر
آفرینیم هیممتِ-ي والا-يیِ ستتارخانه دیر

• * *

آفرین تبریزییان ائتدیز عجب عهد-و وفا
دوست-و دشمن ال چالیب ائیله ر سیزه صد مرحبا
چوخ یاشا دؤولتلی ستتارخان! افندیم! چوخ یاشا
جننت-ي اعلاده پئیغمبر سیزه ائیله‌ر دوعا
چون بو خيدمتلر بوتون ايسلامه دیر، اينسانه دیر،
آفرینیم هیممتِ-ي والا-يیِ ستتارخانه دیر

Yazanin linki